مصطفی آذری منجی سرای نجات‌یافتگان مولاعلی (ع) است

سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع) محلی برای ترک معتادان کارتن‌خواب و بی‌خانمان شهر است. داستان این سرا از یک توبه آغاز می‌شود. مصطفی نوش‌آذری، مؤسس سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع)، که سال‌هایی از عمرش را گرفتار دام اعتیاد بوده است و تجربه چندین سال کارتن‌خوابی دارد، تحت تأثیر یک تحول روحی و با کمک یکی از شهروندان مشهدی توبه می‌کند.

او بعد از توبه و کنار گذاشتن اعتیاد، برای نجات دیگر معتادان کارتن‌خواب، سرایی به نام سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع) تأسیس می‌کند و تمام‌وقت، تجربه و اموال خود را صرف این کار می‌کند. از زمان فعالیت این سرا تاکنون بیش از هزار نفر از معتادان کارتن‌خواب، اعتیاد را کنار گذاشته‌اند و به آغوش خانواده بازگشته‌اند.

باتوجه به هزینه بالای نگهداری و مراقبت از این افراد بی‌خانمان در طول دوران درمان، تعدادی از شهروندان و مسئولان نیک‌اندیش و خیر شهرمان با کمک‌های مالی و معنوی خود به این خیریه، از این حرکت مردمی و خودجوش حمایت کرده‌اند. به همین بهانه گفت‌و‌گویی را با تعدادی از این خیران نیک‌اندیش انجام داده‌ایم که در ادامه آن را از نظر می‌گذرانید.

یک وعده غذای نجات‌بخش

مصطفی بدری، یکی از خیران خیریه سنا است. اقدام خیرخواهانه و یک وعده غذایی که او به یک معتاد (مصطفی نوش‌آذری) می‌دهد، سرنوشت نوش‌آذری را عوض می‌کند و او را از یک معتاد به ناجی معتادان کارتن‌خواب تبدیل می‌کند.  
مصطفی بدری با اشاره به اولین برخوردش با مصطفی آذری می‌گوید: اولین دیدار و آشنایی ما به قبل از توبه و ترک اعتیاد مصطفی برمی‌گردد.

روزی سوار قطار تهران-مشهد بودم، مصطفی‌که ظاهری ژولیده و نامرتب داشت، در مسیر تهران سوار قطار شد. مسافران با ناراحتی به او نگاه می‌کردند و دوست نداشتند که یک معتاد با آن وضعیت آشفته و نامرتب در کنارشان بنشیند. مأمور قطار از او خواست که پول بلیت قطارش را بدهد، اما او پولی نداشت، شناسنامه‌اش را به مأمور قطار داد و به او گفت: به مشهد که رسیدیم پول قطار را از خانواده‌ام می‌گیرم و به شما می‌دهم.

مأمور قطار با شنیدن این حرف کمی از ما فاصله گرفت. مستأصل مانده بود که با او چکار باید بکند؟ به دنبال مأمور قطار رفتم و پول بلیتش را دادم و از او (آذری) خواستم که به کوپه ما بیاید، از ظاهرش معلوم بود که چند روز غذا نخورده است. با هم به رستوران قطار رفتیم تا شام بخوریم، فقط یک پرس غذا مانده بود. غذا را به مصطفی دادم، اما اول قبول نمی‌کرد.

کم‌کم با شرم و حیا شروع به خوردن کرد. به مشهد که رسیدیم شماره‌ام را به مصطفی دادم و از او خواستم که در اولین فرصت به دیدنم بیاید. چند روز بعد از این ماجرا یک روز به کارگاهم آمد، با او صحبت کردم و از او خواستم که همین‌جا بماند و اعتیادش را ترک کند، قبول کرد و گفت: تصمیم جدی برای ترک دارد.

مدتی در کارگاه بود و بعد از اینکه به سلامتی نسبی رسید از پیش ما رفت. بعد از مدتی دوباره زنگ زد و گفت که اعتیاد را کنار گذاشته است و محلی به نام سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع) را برای نجات معتادان کارتن‌خواب تأسیس کرده است.

از اینکه توانسته بودم چنین تأثیری بر روی او بگذارم و با یک وعده غذا و محبت او را نجات دهم، خیلی خوشحال بودم. از زمان تأسیس مؤسسه به گروه خیران سنا پیوستم و تاکنون نیز هرکاری که توانسته‌ام برای نجات این معتادان کارتن‌خواب انجام داده‌ام.

بهبود کارتن خواب‌ها با حمایت یاورانه

دکتر سید کمال حسینی، مدیرکل امور اجتماعی استانداری یکی از مسئولانی است که خدمات زیادی را در جهت حمایت از کارتن‌خواب‌ها و سرای نجات‌یافتگان انجام داده است.

حسینی در این باره می‌گوید: ما در استانداری سه رویکرد برای مقابله با معضل اعتیاد داریم، رویکرد پیشگیرانه در مورد جوانان و نوجوانان، رویکرد حمایت‌گرایانه در مورد معتادانی که در چرخه زندگی هستند و رویکرد یاورانه برای معتادان کارتن‌خواب که در قالب طرح یاورانه از آن‌ها حمایت می‌شود.

در طرح یاورانه درواقع معتادانی که ترک کرده‌اند، در قالب مجموعه‌های ان‌ای، کنگره شست و سرای نجات با استفاده از تجربیات شخصی خود برای ترک و نجات معتادان دیگر تلاش می‌کنند. با توجه به تازه بودن این طرح ما برای گرفتن مجوز‌های لازم دچار مشکلات زیادی بودیم، اما با حمایت‌های نیروی انتظامی و سازمان‌های امنیتی استان مجوز‌های لازم صادر شد و سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع) فعالیت خود را شروع کرد.

سرای نجات در قالب تهیه غذا در روز چهارشنبه برای معتادان کارتن‌خواب، از آن‌ها می‌خواهد که برای ترک اعتیاد به سرای نجات‌یافتگان مراجعه کنند. سرای نجات‌یافتگان در حال حاضر نگهداری از ۱۴۰ کارتن‌خواب را بر عهده دارد.

خوشبختانه از طریق توافقاتی که با شهرداری و شورای شهر داشته‌ایم، قرار است که سالنی در اختیار این طرح قرار بگیرد. با اجرای این طرح به صورت هم زمان می‌توان از ۵۰۰ معتاد کارتن‌خواب نگهداری کرد. با اجرای طرح حمایت مالی استانداری نیز به زودی مبالغی در اختیار مدیر سرای نجات قرار خواهد گرفت.

یک شبه طرح پوستر خیریه را کشیدم

صادق زعیم، یکی دیگر از خیران خیریه سنا است، زعیم طراحی و کشیدن اولین پوستر خیریه سنا را انجام داده است.

او با اشاره به گرافیست بودنش می‌گوید: دو سال قبل، از طریق یکی از دوستان با سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع) آشنا شدم، بعد از بازدیدی که از محل داشتم متوجه شدم که با وجود تلاش‌های بی‌دریغ مصطفی نوش‌آذری (مسئول سرا) در این محل هنوز مشکلات زیادی وجود دارد.

مراقبت از ۵۵ نفر معتاد بی‌خانمان، تهیه غذا، لباس و محل زندگی هزینه‌های مالی بسیاری داشت، به همین علت به این فکر افتادم که برای جذب کمک‌های مردمی یک پوستر تبلیغاتی چاپ کنم و در شبکه‌های مجازی بگذارم. همان شب طراحی پوستر تبلیغاتی (خیرین سنا) را شروع کردم و بعد از چند ساعت کار شبانه، پوستر را به تعدادی از کانال‌ها و شبکه‌های مجازی فرستادم.

این پوستر به شدت مورد استقبال شبکه‌های اجتماعی و فعالان خیر قرار گرفت و تعدادی آمادگی خود را برای کمک به سرای نجات‌یافتگان مولاعلی (ع) اعلام کردند، حتی برخی شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی نیز این پوستر را نشان دادند.

از همان زمان تاکنون کار تبلیغات و آگاهی دادن به شهروندان برای کمک به معتادان کارتن‌خواب را بر عهده دارم و تا حدودی نیز در تغییر دادن نگاه مردم نسبت به معتادان کارتن‌خواب و ترغیب آن‌ها برای کمک به این افراد موفق بوده‌ام. ما با کمک کردن به این افراد به خودمان کمک می‌کنیم، چون سالم بودن افراد جامعه بر سالم بودن جامعه و امنیت آن تأثیر مستقیم دارد.

برگزاری همایش‌های ضد اعتیاد

خانم دکتر سعیدی، یکی از چهره‌های فعال خیرین سنا در حوزه آگاه‌سازی و پیشگیری از اعتیاد از طریق برگزاری همایش‌های عمومی برای شهروندان است.
سعیدی با اشاره به چگونگی نحوه آشنایی با سرای متوسلان به مولا علی (ع) می‌گوید: مدرس رشته جامعه‌شناسی در دانشگاه بهار هستم و عمده فعالیت‌ها و تحقیقاتم بر روی پدیده‌های اجتماعی به ویژه در حوزه اعتیاد است. پنج سال قبل در دانشگاه بینالود کلاسی با موضوع تأثیرات اجتماعی اعتیاد داشتم، در همان زمان با آقای آذری و جریان ترک و فعالیت‌هایش آشنا شدم.

برای آشنایی دانش‌جویان با موضوع اعتیاد و عوارض اجتماعی و فرهنگی آن از آقای آذری دعوت کردم که در کلاس ما حاضر شوند و درباره اتفاقات و حوادثی که در دوران اعتیاد بر سرشان آمده است، توضیح دهند. آذری به همراه تعدادی از نجات‌یافتگان سرای مولا علی (ع) به دانشگاه و کلاس درس ما آمدند و همکاری‌های لازم را با ما داشتند.

به دنبال این ماجرا ارتباط ما با آقای آذری و گروهش برقرار شد و تا امروز نیز ادامه داشته است. از آنجا که یکی از شعار‌های مهم در حوزه آسیب‌های اجتماعی پیشگیری قبل از درمان است، ما به دنبال آن بودیم که با برگزاری همایش‌های مختلف و آگاهی دادن، شهروندان را با اعتیاد و آسیب‌های آن آشنا کنیم. سعی کردیم به آن‌ها هشدار دهیم که اعتیاد بی‌سواد و باسواد نمی‌‎شناسد و اگر حواسمان نباشد، معتاد خواهیم شد.

بخشی از این همایش‌ها نیز درباره کمک به افراد ترک کرده و اعتماد کردن به آن‌ها بود؛ چراکه همه این افراد برای ورود به جامعه احتیاج به شغل و زندگی عادی دارند و بی‌اعتمادی و رو گرداندن از آن‌ها نتیجه‌ای جز بازگشت دوباره آن‌ها به اعتیاد ندارد. خوشبختانه این همایش‌ها و جلسات تأثیر مثبتی بر نگاه شهروندان داشته است و آن‌هایی که در گذشته از معتادان متنفر بودند، حالا به کمک آن‌ها می‌شتابند.

زندگی معتادان در قالب قصه و فیلم

استاد نخاولی که یکی از پیشکسوتان شعر و قصه‌گویی شهرمان است و به عنوان یکی از خیران خیریه سنا فعالیت دارد، درخواست می‌کند که فیلمی از زندگی معتادان بسازند. نخاولی با اشاره به اولین دیداری که با معتادان سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع) داشته است.

او می‌گوید: در گفت‌وگویی که با تعدادی از این افراد داشتم، متوجه شدم که بیشتر آن‌ها افرادی باسواد و دارای مدارک دانشگاهی لیسانس و فوق‌لیسانس هستند و تنها به دلیل شرایط بد و در اثر یک خلأ معنوی گرفتار اعتیاد شده‌اند و تا زمانی که این خلأ معنوی جبران نشود، امکان بازگشت آن‌ها به اعتیاد وجود دارد.

بر همین اساس، با توجه به تأثیر مثبتی که ادبیات و شعر در پرکردن این خلأ عاطفی دارد، نوشتن خاطرات و وقایعی را که در طول زندگی این افراد رخ داده است، شروع کردم و به عنوان اولین زندگی‌نامه، داستان رفیعی، نفر دوم خیریه و دوست صمیمی مدیر مؤسسه را نوشتم. در صورت حمایت خیران به دنبال این هستم که با برگزاری کلاس‌های تئاتر، موسیقی و داستان‌نویسی این خلأ معنوی را جبران کنیم.

همچنین زندگی و خاطرات این عزیزان می‌تواند یکی از منابع خوب و دست اول در حوزه فیلم‌های اجتماعی باشد. هنرمندان و فیلم‌سازان خراسان و مشهد می‌توانند با تبدیل کردن این خاطرات به فیلم و تئاتر از آن‌ها حمایت کنند. تشکیل یگ گروه تئاتر از خود این افراد که توبه کرده‌اند، می‌تواند جنبه عبرت‌آموزی زیادی داشته باشد. علاوه براین من از هنرمندان شهر تقاضا دارم هرازگاهی با آمدن به این محل و اجرای موسیقی، شعر و تئاتر این خلأ عاطفی را برطرف کنند.

دیدگاهم را عوض کرد

منوری، یکی دیگر از خیران خیریه سنا است. او که تا قبل از پیوستن به خیریه سنا نظر مثبتی درباره ترک افراد معتاد نداشت، بعد از دیدن عملکرد قوی سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع) نظرش را تغییر داده و در گروه کمک‌کنندگان به معتادان کارتن‌خواب قرار گرفته است.

او که سابقه کمک به معتادان در مجموعه طرح‌های استانداری را دارد، درباره آشنایی‌اش با خیرین سنا  می‌گوید: مدت‌ها قبل از آشنایی با خیریه سنا، با شرکت در طرح‌های اجتماعی، به توزیع غذا در بین معتادان کمپ‌های ترک اعتیاد می‌پرداختم.

با وجود این، اعتقاد داشتم راهی برای نجات فرد معتاد وجود ندارد و آن‌ها غیرقابل اصلاح هستند، تا اینکه در یکی از همین توزیع‌های غذا، گذرمان به سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع) افتاد. در آنجا متوجه شدم که آذری، مدیر سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع)، خودش از معتادان کارتن‌خواب بوده است و از طریق تجربیات و تفکر ویژه‌ای که دارد موفق به نجات هزار نفر از معتادان کارتن‌خواب شده است.

در دیدار‌های بعدی دیدگاهم درباره معتادان و اعتیاد عوض شد و حالا معتقد هستم که اعتیاد و معتاد قابل درمان هستند و از همان زمان نیز همکاری با خیریه سنا را ادامه دادم.

معجزه را به چشم دیدم

سارا بنفشه، یکی دیگر از خیران خیریه سنا می‌باشد که بعد از آشنایی با خیریه سنا به تحصیل در رشته کارشناسی روان‌شناسی بالینی پرداخته است و گفتگو با خانواده‌های معتادان را برعهده دارد. سارا بنفشه در این باره می‌گوید: یکی از دوستانم با وجود اینکه هزینه زیادی برای ترک همسرش کرده بود و او را به کمپ‌های مختلفی فرستاده بود، موفق به ترک شوهرش نشده بود، تا اینکه سرانجام دو سال قبل با سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع) آشنا شد و شوهرش را برای ترک به این محل آورد.

خوشبختانه بعد از چند ماه شوهر دوستم ترک کرد و به زندگی عادی برگشت. این اتفاق برای من مثل یک معجزه بود، به دنبال این اتفاق ارتباطم را با خیریه سنا آغاز کردم و برای آنکه بتوانم کمک بیشتری کنم، تحصیل در رشته کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی را برگزیدم و در حال حاضر نیز به عنوان مشاور روان‌شناسی گفتگو با خانواده معتادان را انجام می‌دهم.

دلگرم حمایت‌های مردمی هستیم

مصطفی آذری، مدیر مجموعه سرای نجات‌یافتگان مولا علی (ع)، با تشکر از حمایت‌های مردم و مسئولان شهر مشهد، از حمایت‌های دلگرم‌کننده آن‌ها تشکر کرد. مصطفی آذری در این‌باره می‌گوید: اگر ما امروز موفقیتی داریم و توانسته‌ایم پناهگاهی برای یک عده آدم دردمند و محتاج داشته باشیم، به‌خاطر حمایت‌های مردم بوده است. البته حمایت‌کننده‌های ما به دو دسته دولتی و مردمی تقسیم می‌شوند. در کنار حمایت‌های مردمی، مدیران دولتی نیز فراتر از مسئولیت و توان خود، ما را حمایت کرده‌اند.

آقای حسینی، مدیرکل امور اجتماعی استانداری، و آقای حیدری، رئیس شورای شهر مشهد، حمایت‌های ویژه‌ای از ما کرده‌اند. همچنین از مجید خرمی، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی شهرآرا، که بنر‌های ما را به صورت رایگان چاپ کرد و هادی بختیاری، معاون فرهنگی شهرداری، که دفتری را در اختیار ما قرار داد نیز  تشکر می‌کنم.

سازمان‌های دیگر مانند مسئولان دانشگاه علوم پزشکی و بیمارستان‌های قائم و طالقانی نیز در مداوای بیماران ما تلاش زیادی کرده‌اند و در همین جا از همه آن‌ها تشکر می‌کنم. دوسال قبل ما توانایی مراقبت از ۵۵ نفر از معتادان کارتن‌خواب را داشتیم و در حال حاضر این تعداد به ۱۵۰ نفر رسیده است. امیدواریم با افزایش این حمایت‌های مردمی در سال‌های آینده، دیگر کارتن‌خواب بی‌خانمانی در سطح شهر مشهد نداشته باشیم.

* این گزارش پنج شنبه، ۱۷ اسفند ۹۶ در شماره ۲۲۹ شهرآرامحله منطقه ۱۲ چاپ شده است.